Door Eva Oude Elferink / 4 december 2013
Brandon Stanton fotografeerde meer dan zesduizend New Yorkers en noteerde in een paar woorden hun levensverhaal. Het werd een hit op internet. Nu is er het fotoboek Humans of New York.
Brandon Stanton (29) houdt van een gokje wagen. Toen in 2008 een Afro-Amerikaanse senator een gooi deed naar het presidentschap van de Verenigde Staten, leende student Stanton 2.200 euro om te wedden dat hem dat zou lukken. De actie leverde de geschiedenis-student een baan op als obligatie-handelaar in Chicago. Dat ging goed, tot hij werd ontslagen. Te veel risico’s genomen. Dus waagde Stanton een nieuwe gok: hij werd straatfotograaf in New York.
Drie jaar en ruim zesduizend foto’s verder wordt Stantons blog Humans of New York (HONY) wereldwijd door bijna twee miljoen mensen gevolgd. Vorige maand kwam zijn gelijknamige boek op nummer één binnen in de bestsellerlijst van The New York Times. Wat begon als een ambitieus plan – Stanton wilde een virtuele kaart van New York maken aan de hand van tienduizend portretten van inwoners – is uitgegroeid tot onlinefenomeen.
Het verhaal achter HONY is even uitzonderlijk als typerend voor New York. Na zijn ontslag en omzwervingen door Pittsburgh en Philadelphia kwam Stanton in augustus 2010 terecht in New York. Gefascineerd door alle gehaaste, over straat zwermende mensen maakte hij de avond van zijn aankomst een fotomapje aan met de werktitel: Humans of New York. Hij was van plan een week te blijven. De week werd een maand. De maand betekende een definitieve verhuizing naar de stad.
Sindsdien struint de amateur-fotograaf – hij heeft zich nooit verdiept in de functies van zijn Canon EOS 5D – dagelijks de straten van New York af, bij voorkeur in Manhattan. Hij spreekt vreemden aan en zet ze – soms terloops, soms geënsceneerd – op foto’s die hij op zijn Facebook, Tumblr en blog plaatst.
Gaandeweg is Stanton zijn onderwerpen ook vragen gaan stellen. Over hun leven, hun moeilijkheden en hun momenten van geluk. De korte tekstjes geven een kijkje in het leven van een vluchtige passant.
Stanton is niet de eerste die zich laat inspireren door New Yorkers. Fotografen als Bill Owens en Jamel Shabazz gingen hem jaren geleden voor. Wat is dan de grote aantrekkingskracht van zijn werk? ‘De herkenning’, zegt Hans Aarsman, schrijver over fotografie. ‘Juist door heel simpel, rechttoe rechtaan te fotograferen, doet hij iets wat je afleert als professioneel fotograaf. Hij gaat er niet tussen zitten, maar laat je de mensen ontmoeten zoals je ze op straat ziet staan.’
Dat niet alle foto’s even sterk zijn (‘Wat betreft scherpte of belichting kan hij nog wat leren’), is volgens fotograaf Guus Dubbelman juist de charme. ‘Het heeft iets democratisch. Shabazz schreef ooit over zijn eigen werk: te veel kunst wordt vervaardigd in veilige studio’s. Dit zijn foto’s van mensen, voor mensen, door mensen. Imperfecties horen daarbij.’
Belangrijker nog zijn volgens beide heren de verhalen. Aarsman: ‘Zonder die openhartige tekstjes zou dit project omvallen van de goede bedoelingen.’
Kritiek is er soms ook onder Stantons fans. Hij zou een te geromantiseerd beeld van New York schetsen door vooral kleurrijke personages te kiezen en weinig in buitenwijken te komen. Dat laatste heeft volgens hem vooral een praktische reden: in Manhattan is een grotere dichtheid van mensen, dus heeft hij meer kans van slagen. ‘Ik zoek naar unieke verhalen’, zei Stanton in een interview met ABC News. ‘Niet de highlights die mensen op Facebook posten, maar heel het spectrum aan emoties.’
Stanton zelf is allang geen vreemde meer. Een half jaar voor de publicatie van zijn boek stroomden er al tienduizenden reserveringen binnen bij uitgeverij St. Martins Press. Inmiddels zijn er 157 duizend exemplaren verkocht. ‘Het is overweldigend’, zei Stanton onlangs in The Guardian.
Er is ook een keerzijde: sinds hij de bestsellerlijst haalde, krijgt hij op straat vaker ‘nee’ te horen. ‘Maar New York is een grote stad. Hoe bekend je ook wordt, er zullen altijd mensen zijn die niet van je hebben gehoord.’
‘Let’s bring Richard home’
Fans van Brandon Stanton zijn niet alleen toegewijd, maar als het nodig is ook behulpzaam. Zoals toen Stanton het verhaal optekende van Duane, die met zijn vrouw een meisje uit Ethiopië heeft geadopteerd en nu probeert haar broertje Richard hierheen te halen. ‘Kun je ons helpen om het adoptiegeld voor Richard in te zamelen? We hebben hem gevonden, maar zijn er financieel nog niet klaar voor’, vroeg hij Stanton. Die plaatste onder Duane’s foto een donatieknop. Het doel: 19 duizend euro. Opbrengst: binnen een dag hadden 4.569 mensen in totaal 62 duizend euro gestort.
