Door Eva Oude Elferink / 26 september 2013
Hij behoort tot een nieuwe generatie conservatieven, maar noemt zichzelf liever avant-gardist. In Oikofobie kruist Thierry Baudet (opnieuw) de degens met EU-religieuzen, multiculturalisten en Rem Koolhaas. Hopelijk komt er nu wél inhoudelijke discussie.
‘De Europese Unie is een experiment tegen de werkelijkheid, zij zal nooit werken’, zegt Thierry Baudet (30), zittend op een terras aan de Amsterdamse Haarlemmerstraat. ‘Dat maakt de vraag interessant of federale staten buiten Europa wél functioneren. Kijk naar Brazilië, een federatie van 27 lidstaten, net als de EU. De afgelopen twintig jaar zijn daar duizenden wetsvoorstellen gevetood. Een politieke patstelling. Misschien dat ik straks concludeer dat ook de Verenigde Staten een vergissing zijn. Maar stel dat het systeem daar werkt, hoe komt dat dan? Door het ontbreken van een verzorgingsstaat? De culturele homogeniteit?’
De avond voor het interview is Baudet – zachtgele pantalon, kwastjes bungelend aan de schoenen – met de Thalys aangekomen vanuit Parijs, waar hij werkt aan een nieuw boek. De volgende middag reist hij terug. Zo zien zijn weken er de komende tijd uit: pendelend tussen Parijs en Amsterdam met een langere tussenstop gepland in het najaar. Plaats van handeling: de Verenigde Staten. Naast India en Brazilië een van de drie landen die hij aandoet voor zijn onderzoek naar het functioneren van federale staten. Hij mag dan anti-EU zijn, dat wil niet zeggen dat hij zich achter onze dijken verstopt.
Het onderzoek, dat hij samen met PvdA-prominent Paul Scheffer uitvoert, noemt de politiek filosoof een logische vervolgstap. Na zijn tot boek verwerkte proefschrift De aanval op de natiestaat, waarin Baudet stelt dat de eenwording van de Europese Unie en multiculturalisme de nationale staat ondermijnen, is ook zijn nieuwste werk Oikofobie een waarschuwing aan alle ‘Eurofielen’; het is onvermijdelijk dat de EU zal uitgroeien tot een federale staat, maar die staat zal nooit werken door een gebrek aan culturele eenheid. Ontmantelen dus.
De term oikofobie komt van zijn grote voorbeeld, de Britse filosoof Roger Scruton. Volgens beiden overheerst in West-Europa niet een angst voor het vreemde (xenofobie), maar juist een afkeer van het bekende. ‘Het verklaart de grote ontwikkelingen van de afgelopen decennia’, zegt Baudet. De machtsoverheveling naar Brussel, massale immigratie. ‘Het eigen thuis, de oikos, wordt opzettelijk stukgemaakt.’
Door wie?
‘Door de degenen die beslissen, de elites. Dat gaat van politici tot kunstenaars tot journalisten tot rechters. Het is moeilijk precies af te bakenen. Net zoals het moeilijk is om het begrip ‘thuis’ te definiëren. Maar iedereen weet wat je ermee bedoelt. Ik zeg ook niet dat iedereen die tot de elite gerekend kan worden, oikofoob is. Maar het is de dominante houding.’
Dat zijn uitspraken controversieel zijn, weet de conservatieve Baudet best. Regelmatig leidden zijn columns in NRC Handelsblad tot felle betogen op de opiniepagina’s. Ook De aanval op de natiestaat bleek een steen in de vijver. Toch is Baudet teleurgesteld over de reacties van veel vakgenoten. ‘Er is veel geschreeuwd, veel hoogleraren waren boos. Maar er is nauwelijks inhoudelijk op mijn argumenten ingegaan.
Misschien hebben ze zijn punt niet begrepen, zegt Baudet. Dus legt hij in Oikofobie nog één keer uit wat volgens hem het probleem is met open grenzen en supranationale organisaties. Nieuw is dat hij daarbij ook de moderne kunsten betrekt: net zozeer als massa-immigratie en ‘Brussel’ onze nationale identiteit ondermijnen, zouden atonale muziek en Rem Koolhaas – aan wie hij het hoofdstuk ‘Fuck de Koolhaas!’ wijdt – dat ook doen.
‘In de moderne kunsten gaat het niet meer om schoonheid. De default is stukmaken, shockeren. Figuratieve schilderkunst, tonale muziek, dat wordt kitsch gevonden. Hetzelfde zie je in de architectuur. Overal verrijzen afschuwelijke gebouwen die op geen enkele manier geborgenheid bieden. Geen ornamenten en gevels, maar glas op staal. Ik zeg niet dat we domweg oude grachtenpanden moeten nabouwen, maar je kunt wel als uitgangspunt nemen dat je een thuisgevoel wilt creëren.’
Zijn toon is dit keer harder, zegt Baudet. ‘Ik heb mij iets meer gepermitteerd dan in De aanval, wat toch een proefschrift was. Hier begin ik meteen met mijn conclusies. Ik kan mij voorstellen dat het daardoor leest alsof ik er met gestrekt been in ga.’
Roger Scruton schreef eerder dit jaar een boek over het nut van pessimisme. Bent u een pessimist?
‘Nee hoor. Als ik dacht dat we reddeloos verloren waren, zou ik dit boek niet hebben geschreven. Maar er gaat wel erg veel mis. We staan aan het begin van een grote ontwikkeling die pas een aantal decennia gaande is. We kunnen nog terug. Alleen zitten we vast in een soort naoorlogse bevrijdingsroes, nog altijd is er die drang om los te breken van bestaande structuren. Je ziet nu dat mijn generatie juist terug wil naar dat gevoel van gemeenschap. Het idee ‘waar horen wij bij’. Wij zijn de nieuwe avant-garde.’
Is het in deze tijd niet onvermijdelijk dat buiten de grenzen vergaande samenwerking wordt gezocht?
‘Als mensen zich niet verbonden voelen met het niveau waarop beslissingen worden genomen, kunnen die beslissingen geen democratische legitimiteit hebben. Dat zien we nu ook met de economische crisis. Om de bevolking mee te krijgen heb je draagvlak nodig. Dat kan alleen als je bent geworteld in een bepaalde gemeenschap. Op Europees niveau bestaat die niet. Het Europees project kan daarom per definitie niet democratisch zijn.’
Er zijn critici die stellen dat juist het gebrek aan verdere politieke integratie de oorzaak is van de huidige spanningen binnen Europa.
‘Je bedoelt mensen als Guy Verhofstadt (oud-premier van België, nu fractievoorzitter in het Europees Parlement, red.)? In zekere zin heeft hij gelijk als hij zegt dat alleen een ‘Verenigde Staten van Europa’ kan werken. Als je het ene regelt, moet je ook het andere regelen. Een euro vereist een begrotingsunie, open grenzen een gedeeld buitenlands beleid. Mijn bezwaar is dat zo’n federale staat nooit zal worden gedragen door de bevolking, omdat de oikos ontbreekt. Er is geen gedeeld thuis.’
Een gedeeld thuis kan niet groeien buiten de grenzen van een natie?
‘Je zou kunnen zeggen, ‘Ik wil een nieuwe oikos creëren op Europese schaal.’ Is dat realistisch? Nee. Het grootste deel van de pro-Europese elite wil toe naar rationelere vormen van bestuur waarin helemaal geen thuis meer bestaat. Alle signalen vanuit Brussel wijzen daarop. Kijk alleen al naar de gebouwen daar. Dat zijn de meest oikofobe, afschrikwekkende bouwsels. Kantoren waarin je als individu volkomen betekenisloos bent, onderworpen aan een megasysteem.’
Volgend jaar zijn de verkiezingen voor het Europees Parlement. De euro zal een belangrijk thema zijn. U pleit voor ontmanteling.
‘Er is een verschil tussen wat je wilt op de lange termijn en wat je op de korte termijn kunt realiseren. Maar ik ben ervan overtuigd dat de euro uiteindelijk onhoudbaar is, omdat het een vergaande centralisatie vereist.’
Over wat voor termijn heeft u het dan?
‘Het probleem van avant-gardisten zoals ik is dat wij als pioniers opereren. Er zijn veel gerenommeerde economen die allerlei scenario’s hebben gepresenteerd voor de ontmanteling van de euro. Maar het overgrote deel van de wetenschappers is pro-euro, daardoor is er een enorme onwil om serieus naar exit-scenario’s te kijken. Doodzonde, want als je erover nadenkt, kun je niet anders concluderen dan dat de euro zal imploderen. Je kunt dus maar beter bijtijds beginnen.’
Op welke partij moeten mensen volgend jaar stemmen?
‘Dat hangt af van hoe mijn boek gaat landen.’
Hoe bedoelt u?
‘Ik hoop dat politici, journalisten zich achter hun oren krabben. Het is nog te vroeg om te zeggen hoe het politieke landschap er mei 2014 uitziet, maar ik hoop dat er partijen komen die een euronihilistische agenda voeren.’
Die is er al, de PVV.
‘Ik heb hun verkiezingsprogramma voor mei 2014 nog niet gezien.’
Het is onwaarschijnlijk dat het PVV-standpunt binnen een jaar zal verschuiven naar pro-euro, pro-open grenzen.
‘Nou, dan heb je er alvast een. Maar ons politieke systeem is aartsconservatief, in de slechte zin van het woord. Het is ontzettend moeilijk om veranderingen door te voeren, omdat je een meerderheid nodig hebt. Daarom hoop ik dat ook veel andere partijen door mijn boek geïnspireerd raken.’
CV Thierry Baudet
1983 geboren op 28 januari in Heemstede
2002 studeert Rechten en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam
2012 Aanval op de Natiestaat (proefschrift), promoveert aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden
2013 Biedt in de Tweede Kamer samen met Paul Cliteur, Ewald Engelen, René Cuperus en Ad Verbrugge 56 duizend handtekeningen aan voor een referendum over voortgaande machtsoverdracht aan Europa.
Thierry Baudet. Oikofobie.
In Oikofobie moeten niet alleen ontwikkelingen als de euro en conceptuele kunst het ontgelden, ook de vibrator en soortgelijke ‘stimulatoren’ voor mannen zijn aan Baudet niet besteed. Tenminste, wanneer gebruikt door stelletjes.
‘De eigen seksualiteit ontdekken is ongetwijfeld van groot belang en zelfbevrediging kan uitkomst bieden voor vrijgezellen. Maar wanneer binnen een liefdesrelatie de partners misschien wel intiemer of intenser orgasmen beleven door masturbatie dan als ze samen zijn – dan is die relatie niet meer heel.’
Eigenlijk, schrijft Baudet, ‘is er geen fundamenteel verschil tussen masturberen en een slippertje buiten de deur’. Immers, in beide gevallen wordt de seksuele exclusiviteit losgelaten. Pijnlijk voor de bedrogen partner, maar ‘nog veel verdrietiger voor de onaneur’.
