Door Eva Oude Elferink / 23 januari 2018
Donderdag gaat in India een film over de beeldschone koningin Padmavati in première waar veel hindoes razend over zijn.
Sunil Kumar Sen weet het ook even niet meer. Als puber al gidste hij toeristen langs de weelderige overblijfselen van de koninklijke vertrekken en tempels, hier op de heuvel van Chittorgarh, in de Indiase deelstaat Rajasthan. Dit fort is zijn thuis, letterlijk. De huizen en zanderige straten van zijn dorp worden beschermd door dezelfde muur die duizenden jaren geleden indringers moest tegenhouden. Hij kent de geschiedenis, wil hij maar zeggen. En nu moet hij zijn verhaal over dit fort ineens aanpassen. Allemaal vanwege de film Padmaavat, een epos van megalomane proporties, die donderdag in première gaat.
De aanloop had nogal wat voeten in de aarde: bussen gingen in vlammen op, net als filmposters en poppen met het gezicht van Bollywood-regisseur Sanjay Leela Bhansali. Na maanden van fel protest door fanatieke hindoes, met als voorlopig dieptepunt doodsbedreigingen richting de makers, lijkt het de vraag niet zozeer óf er donderdag ongeregeldheden uitbreken, maar eerder: hoe erg gaan ze worden?
En dat terwijl vrijwel niemand de film, over een beeldschone hindoekoningin en een moslimheerser die haar wil losrukken van haar hindoeïstische echtgenoot, nog heeft gezien. Geruchten over ‘oneerbare’ scènes tussen de legendarische koningin en de islamitische sultan waren vorig jaar reden genoeg voor tientallen boze hindoes om verhaal te halen op de set in Rajasthan. In tijden waarin moslims in India op straat worden aangevallen omdat ze hindoemeisjes zouden proberen te bekeren, is Bhansali’s film de zoveelste druppel olie op het vuur.
„Dit is geen incident, het is onderdeel van een patroon”, zegt historicus Harbans Mukhia. Een patroon dat volgens hem samenvalt met het aan de macht komen van premier Modi’s hindoe-nationalistische BJP-partij.„De politiek van de BJP is er geen van discussie, het is er een die teert op woede, op het creëren van tegenstellingen.” Met name de moslims, met zo’n 180 miljoen de grootste minderheid in India, zijn daarbij het mikpunt.
Dat de rel rondom Padmaavat zo hoog kon oplopen, is volgens Mukhia niet los te zien van een aantal lokale verkiezingen. Waaronder die afgelopen december in Gujarat, Modi’s thuisstaat. Een belangrijke doelgroep daar voor zijn BJP zijn de Rajputs, van oudsher een kaste van krijgers en nog altijd zeer invloedrijk in India. Het is de groep die zich het felst tegen de film verzet, omdat zij zichzelf zien als afstammelingen van de koningin waar de film om draait. Voor hen is Padmavati zo belangrijk als een godin. Moeder, wordt ze ook wel genoemd.
En dan laten ze haar door Deepika Padukone naspelen, een actrice die „zonder kleren aan in Bollywood uitgaat”, foeteren drie vriendinnen in de schaduw van een grote boom. Samen met tientallen andere Rajput-vrouwen zijn ze naar het fort gekomen om een verbod op de film te eisen. Ze treffen elkaar op het veld waar, zo wil het verhaal, Padmavati zichzelf ruim zevenhonderd jaar geleden in het vuur gooide om aan de moslimindringers te ontkomen.
Padmaavat is een aaneenschakeling van onwaarheden, zegt Tina Shaktawat, die net als de rest een rode sari heeft omgewikkeld en in haar hand een zwaard klemt. Dat de filmmakers bezweren dat Padmavati op geen enkele wijze ‘oneervol’ wordt getoond, doet er voor hen niet toe. Shaktawat: „Ze verdraaien de geschiedenis. Dat mag niet.”
Tweehonderd jaar na dato
Maar is daar wel sprake van? Verschillende historici wijzen erop dat enig bewijs voor het bestaan van Padmavati ontbreekt. De legende van de beeldschone koningin, en daarmee ook de basis van de film, is gebaseerd op een gedicht dat ruim tweehonderd jaar na de betreffende veldslag werd geschreven. En waarin de dichter eindigt met de woorden dat hij het verhaal heeft bedacht.
Dat weerhield BJP-politici er niet van zich fel tegen de film uit te spreken. Een van hen ging zelfs zover de prijs te verdubbelen die iemand had gezet op de hoofden van de regisseur en Padmavati-vertolkster Padukone (de BJP nam hier later afstand van). Vier deelstaten, alle geleid door de BJP, kondigden aan de film uit hun bioscopen te zullen weren. Uit „veiligheidsoverwegingen”, werd gezegd. Dat besluit werd vorige week met succes door de makers bij het Indiase Hooggerechtshof aangevochten. Rajasthan, waar de BJP-regering alsnog een verbod op de film wil afdwingen, heeft later dit jaar verkiezingen.
In Chittorgarh en daarbuiten moeten ze ondertussen niets hebben van de ‘geleerden uit de hoofdstad’ die het bestaan van hun Padmavati tegenspreken. Het verhaal van de bloedmooie koningin wordt tussen de ruïnes gretig aan toeristen naverteld. Zij het iets aangepast, want ook in de versie van gidsen als Sunil Sen zitten elementen die ze van de protestleiders binnen de Rajputs niet langer mogen vertellen. Bijvoorbeeld dat de echtgenoot van Padmavati had toegestaan dat de sultan een glimp van zijn echtgenote mocht opvangen. Dat kan natuurlijk nooit echt zijn gebeurd.
