Door Eva Oude Elferink / 5 januari 2013
Op reis zonder een cent uit te geven aan een slaapplek of eten? Ga helpen op een boerderij. Je leert meteen waar je eten vandaan komt.
Toch wel zwaar, die scheuten van een bananenboom. Bij elke stap die ik zet, snijden de banden van de canvas legertas dieper in mijn schouderbladen. Zweet gutst over mijn wangen, terwijl we de boer volgen naar een hoek van zijn boerderij in Costa Rica. ‘Are you OK?’, vraagt een meisje dat naast me staat uit te hijgen. De 22-jarige Katherine, ‘Kat’, Gyantar heeft zwarte moddervegen op haar gezicht. Aha, zo zie ik er dus uit. De Amerikaanse grijnst als ze mijn verbeten hoofd ziet. ‘Als jij daar begint, begin ik hier.’ Ze geeft me een schep en steekt die van haar met een ferme trap in de grond.
Is dit vakantie? Ja, dit is vakantie. WWOOFing heet deze manier van reizen: een paar uur per dag tomaten plukken of zakken rijst sjouwen, in ruil voor een bord eten en een slaapplek. Zo kun je hele continenten doorkruisen, van boerderij naar boerderij, al lerend over het boerenleven. Onder ervaren backpackers is WWOOF, World Wide Oppertunities on Organic Farms, al jarenlang een begrip. Ooit begonnen om Engelse stedelingen een gratis weekend op het platteland te brengen. Inmiddels een wereldwijd netwerk voor reizigers die weinig kunnen uitgeven, maar veel willen zien.
‘Het is een mooie manier om de wereld te ervaren’, zegt de Duitse serveerster Nadia Luckau (35) die ook werkt op de boerderij. Al WWOOFend trok zij na haar studie maandenlang door Nieuw-Zeeland en Canada. ‘Ik heb op allerlei plekken geslapen. Van hostelachtige slaapzalen en tenten tot een eigen slaapkamer bij mensen thuis.’ Het ging haar in het begin helemaal niet om farmen, zegt Luckau. ‘Voor mij gold het cliché: ik was in Nieuw Zeeland en het geld was op. Dit leek me een goedkope en coole manier van reizen. Langzaam werd het een beetje mijn levensstijl.’
Slechte ervaringen zegt Luckau in al die jaren niet te hebben gehad. ‘Je werkt met allerlei mensen. Veel jongeren, maar ook ouderen. Soms sta je met pa, ma en kinderen tomaten te plukken. Op sommige boerderijen moet je harder werken dan op andere. Je hebt de typische ‘partyfarms’, andere zijn juist heel serieus: geen drank, vroeg opstaan, vroeg naar bed. Je hoeft heus niet vijf uur op een dag in de modder te wroeten, maar je moet wel werken. Het blijft een ruil.’
Op Finca Inti, de kleine boerderij van Tristan Hissung (36) en zijn vrouw Alejandra (37) nabij Puerto Viejo in Costa Rica, rinkelt mijn iPhone stipt om 6 uur. Snel onder de douche in een houten hutje verderop, wel eerst checken of de tarantula die dit als zijn thuis ziet nergens te bekennen is. Moet ik me geen zorgen om maken, zei Hissung. Die vogelspin doet geen vlieg kwaad. En de schorpioenen die hier rondlopen zijn ook ongevaarlijk. Tenzij, ben ik allergisch? Zelf is hij eens vier keer op een dag door een schorpioen gestoken. En kijk, hij is er nog.
Na het ontbijt – een verse shake van kokos en banaan – gaan de rubberlaarzen aan. Alle gewassen op zijn zes hectare land, gevestigd op een steile, groene heuvel, groeien kriskras door elkaar. Daar een bananenboom, daar een vanillestruik. ‘In de natuur groeit toch ook niets in rijtjes?’, zegt Hissung. We plukken, we planten, we verzamelen. Tot de lunch, rond het middaguur, die steevast bestaat uit de buit van die ochtend. Paar uurtjes rust en dan weer de kaplaarzen aan, tot een uur of vijf wanneer het donker wordt. De dag eindigt in de buitenkeuken voor het avondeten, waarna iedereen onder zijn klamboe kruipt.
Voor Hissung en zijn vrouw was het logisch dat ze met WWOOF’ers zouden werken. Het jonge stel – hij een Fransman, zij een Costa Ricaanse – ontmoette elkaar al WWOOFend. ‘Toen de eerste vrijwilligers kwamen, woonden we hier net drie weken. We hadden niets. Geen elektriciteit, water moest uit een nabijgelegen kreek omhoog worden getild. De WWOOF’ers sliepen in een hangmat naast onze tent.’ Hissung lacht. ‘Het was net bootcamp, maar ze vonden het fantastisch.’ Inmiddels hebben vrijwilligers hun eigen huisjes. Oké, de douche is koud en er is geen internet, maar in de tropen voelt dat als overbodige luxe.
‘Als je hier bent, maak je deel uit van ons gezin’, zegt Hissung, een tengere man met vrolijke ogen en veel vlekken in zijn kleren. Daarom worden ook alle maaltijden samen bereid en gegeten en passen WWOOF’ers soms een paart uurtjes op de driejarige Nadja, het dochtertje van het boerenechtpaar. In het weekend zijn vrijwilligers vrij om de bus naar Puerto Viejo te pakken en op het strand te luieren.
Hissung: ‘Het is een wederzijdse investering. Ik probeer vrijwilligers zo veel mogelijk bij te brengen over de planten en kruiden die hier groeien. Ik leer hun hoe je die moet verzorgen, maar dat kost tijd. Daarom hebben we het liefst WWOOF’ers die twee maanden of langer blijven.’
In een van de bamboehuisjes met palmbladdaken die Hissung voor zijn vrijwilligers heeft gebouwd, woont sinds een maand de uit New Jersey afkomstige Kat Gyantar. Ze blijft nog zeker twee maanden, en als het aan haar ligt, gaat ze niet meer weg. ‘I love this place’, zegt ze enthousiast. Thuis heeft Kat net haar studie Community Nutrition afgemaakt. Dit ziet ze als een ‘leerzame break’. ‘Tristan leert mij zo veel; over voeding en de medicinale werking van planten. Wist je dat een druppel grapefruitextract een van de sterkste antibacteriële middelen is? En het eten. Oh my god, it’s so good!’
Haar enthousiasme werkt aanstekelijk als we in de brandende zon op een steil stuk heuvel een erosielijn aanleggen met stronken citroengras. Als ik vloek omdat ik voor de zoveelste keer naar beneden glijd, kan Kat alleen maar lachen. ‘Fantastisch toch. Is dit niet de mooiste plek op aarde?’ Haar haren plakken aan haar gezicht van het zweet, maar het deert Kat niet. Ik kijk om mij heen, naar de palmbomen en bananenbomen, het tropische woud dat daarachter schuilgaat. In de verte klinkt het gegil van kapucijnaapjes. Hmm, misschien stel ik mij aan.
Dobberend in het warme zeewater, na een busrit van nog geen tien minuten vanaf de boerderij, komen mijn vermoeide spieren langzaam los. De laatste stukjes modder die zijn achtergebleven, worden met een handvol zand weggeschrobd. Op de achtergrond vrolijke reggaemuziek, afkomstig uit een barretje aan de rand van het parelwitte strand. ‘Shit.’ Kat probeert met een aansteker twee bierflesjes open te maken, wat niet echt wil lukken. Ik rek mij nog eens uit en zak achterover in het water. Voelt toch verdiend, zo’n vrije middag. ‘Niet slecht, hè?’ glundert Kat. ‘You see, that’s why I love this place.’
WERKEN BIJ DE BOER
De naam zegt veel, maar steeds wat anders. Stond WWOOF in 1971 nog voor ‘Working Weekends On Organic Farms’ – een initiatief voor Britse stedelingen zonder geld die in het weekend naar het platteland wilden -, eind jaren tachtig werd dit ‘Willing Workers On Organic Farms’. De vrijwilligers wilden namelijk langer blijven. Er kwamen aftakkingen in Australië, Nieuw-Zeeland en Canada bij. En ja, daar doen ‘willing workers’ sneller denken aan werkmigranten. Dus werd de naam in 2000 weer veranderd in ‘World Wide Opportunities on Organic Farms’. Inmiddels kunnen WWOOF’ers in ruim negentig landen terecht en telt de organisatie ruim 80 duizend vrijwilligers en 12 duizend hostfarms.
Hoe werkt het?
Om te zien welke hostfarms zijn aangesloten, moet je eerst lid worden van de WWOOF-organisatie in het land dat je wilt bezoeken. De prijs van een lidmaatschap schommelt rond de 15 dollar. Daarna is het simpel: iedere boerderij heeft een profiel waarin staat wat voor boerderij het is, waaruit het werk bestaat, hoeveel uur per dag je moet werken en soms ook in wat voor accommodatie je slaapt.
Je kunt een bericht achterlaten op die pagina, maar een persoonlijke e-mail is beter. Wees geduldig, want veel boeren zitten niet dagelijks achter hun computer. Soms kan het profiel afwijken van de realiteit. Ook zoiets: een enkele boerderij vraagt om een financiële bijdrage. Duidelijke afspraken vooraf voorkomen verrassingen.
